Memur Şirket Kurabilir Mi? Memur Hisse Senedi Alabilir Mi?

Güncelleme Tarihi: 11/21/2023 1:00:43 AM

Devlet Memuru Ve Eşi Ticaret Yapabilir Mi?

Memurun ticari kazanç sağlayacak faaliyet yürütmesi genel kural olarak yasaktır. Ancak memurun kendisi veya aile fertleri ticari faaliyette bulunabilir mi detaylı olarak inceleyelim.

Memurun Ticaret Yapması

657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun memura yasak faaliyetleri düzenleyen maddelerinden birisi olan 28’inci maddesinde, memurun ticari faaliyet yürütmesine dair sınırlamalar belirlenmiştir. Bu maddeye göre memurlar;

1. Türk Ticaret Kanununa göre (Tacir) veya (Esnaf) sayılmalarını gerektirecek bir faaliyette bulunamaz
2. Ticaret ve sanayi müesseselerinde görev alamaz, ticari mümessil veya ticari vekil olamaz.
3. Kollektif şirketlerde ortak olamaz
4. Komandit şirkette komandite ortak olamaz. (Görevli oldukları kurumların iştiraklerinde kurumlarını temsilen alacakları görevler hariç).
5. Mesleki faaliyette veya serbest meslek icrasında bulunmak üzere ofis, büro, muayenehane ve benzeri yerler açamaz
6. Gerçek kişilere, özel hukuk tüzel kişilerine veya kamu kurumu niteliğindeki meslek kuruluşlarına ait herhangi bir iş yerinde veya vakıf yükseköğretim kurumlarında çalışamaz.

İlgili maddeler ile memurun yalnızca ticaret yasağı değil, aynı zamanda kazanç getirici diğer bazı faaliyetleri de yasaklanmıştır.

Memurun Eşinin Ticaret Yapması

Devlet memurunun aile fertlerine dair şöyle bir hüküm yer alır: “Eşleri, reşit olmayan veya mahcur olan çocukları, yasaklanan faaliyetlerde bulunan memurlar bu durumu 15 gün içinde bağlı oldukları kuruma bildirmekle yükümlüdürler”.

Bu hükümden de anlaşılacağı üzere; memurun eşi ya da çocukları için getirilmiş herhangi bir yasak bulunmamakla birlikte, bunların faaliyetlerini BİLDİRİM zorunluluğu vardır.

Memurun Ticaret Yapması Halinde Disiplin Cezası

Devlet memurlarına ticaret yapmak veya yasaklanan diğer kazanç getirici faaliyetlerde bulunmak fiili, “kademe ilerlemesinin durdurulması” cezasını gerektirir.

Memur Şirket Kurabilir Mi?

Memur için hem ticaret hem de kazanç getirici faaliyet yürütme yasağı söz konusu olduğuna göre; memurun şirket kurup kuramayacağı konusu da bu açıdan incelenmelidir.

Örneğin anonim şirkette kurucu üye olmanın yasak faaliyetlerden olmadığı ve fakat memurun anonim şirketin yönetimini üstlenmesi durumunda bunun yasak olduğunu, Danıştay bir kararında ifade etmiştir:

“… Sözü geçen 6762 sayılı Türk Ticaret Kanununun 278 inci maddesinde tanımlanan kurucu üye sıfatının 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 28 inci maddesinde öngörülen memuriyete engel faaliyetlerden sayılamayacağı, ancak, anılan kişilerin anonim şirketin yönetimini üstlenmeleri halinde… yasaklar kapsamına gireceği açıktır… Bu durumda, bir anonim şirkette kurucu ortak olan öğretim üyelerinin sırf bu sıfatları nedeniyle 657 sayılı Devlet Memurları Kanununun 28 inci maddesindeki yasak kapsamında sayılamayacakları düşünülerek…” (Danıştay 1. Dairesi, 1991/105 K.).

Memur Limited Şirket Açabilir Mi?

Limited şirketler için de benzer kural geçerlidir ve memurların limited şirket ortağı olması yasak olmamakla birlikte, şirketin yönetiminde fiilen görev almaları yasak kapsamına girecektir:

Memur Ticaret Yapamaz Mı?

Memurun ticaret yapmasının tamamen yasak olduğu zannı yanlıştır. Bunun nedeni; memurun hangi ticari faaliyetlerinin ve kazanç getirici işlerinin yasak olduğunun 657 sayılı Kanun’da sayılmış olmasıdır. Böylece, burada belirtilmeyen ticari faaliyetlerin yasak olmadığı sonucuna ulaşılabilir.

Nitekim Danıştay İdari Dava Daireleri Kurulu da bir kararında; memurların memurlukla bağdaşabilecek gelir getirici faaliyetlerde bulunmalarının ve Kanun maddelerinin yasakladığı ticari faaliyetler dışında gelir getirici uğraşlarla iştigal etmelerinin mümkün olduğuna hükmetmiştir. Kararlar tetkik edildiğinde görülecektir ki; memurun elde edeceği her tür kazanç değil; bazı kazançlar ve faaliyetler yasaklanmış olup memura yasak olan ticari faaliyet ve kazançlar şu türden faaliyet ve kazançlar olacaktır:

1. Faaliyetin sürekli olması
2. Sermaye şirketlerinde ise yönetimsel faaliyet arz etmesi
3. Faaliyetin sözleşmesel bir bağlılık ile icra ediliyor olması
4. Faaliyet neticesinde memurun sosyal güvenlik kurumu ile ilişkilendirilmiş olması

Memur Hisse Senedi Alabilir Mi?

Özellikle son yıllarda İMKB’ye olan ilginin artması ve halka arzların çoğalması nedeniyle, birçok kimse gibi memurlar da hisse senedi alıp satmaya başlamıştır. Devlet memurunun hisse senedi alıp satması yasak olmayıp buna ilişkin bir mülga Devlet Personel Başkanlığı görüşü şu şekildedir:

“… Hisse senedi sahipliği, şirketin kuruluşundan sonra hisse senedi devralmak veya sermaye artışına iştirak etmek suretiyle olabileceği gibi şirketin kuruluşunda kuruluş sermayesinin bir bölümüne iştirak etmek suretiyle de olabilmekte, anonim şirketlerde kuruluştan veya sonradan hisse senedi sahibi olmak, hisse senedi sahibine tacir ve esnaf niteliğini kazandırmamaktadır…”(DPB, 02/01/2014 tarih ve 24719 sayılı karar).

Memur Aylıksız İzindeyken Ticaret Yapabilir Mi?

Memura normal şartlar altında getirilen ticaret yapma ve kazanç getirici faaliyet yürütme yasağı, ayniyle memur aylıksız izindeyken de geçerlidir.

Memur Kitap Yazabilir Mi?

Devlet memurunun gazetede köşe yazısı yazması ya da kitap yazması da yasak kapsamında değildir.

Sonuç  İtibariyle

Memurluk göreviniz ile birlikte başka bir işle iştigal ediyorsanız ve buna ilişkin tereddütleriniz varsa aşağıdaki birkaç hususu değerlendirerek faaliyetinizin YASAKLI mı yoksa SERBEST mi olduğunu tespit edebilirsiniz.

*** Yaptığınız bu faaliyet 657 sayılı Devlet Memurları Kanunu’nun 28’inci maddesinde açıkça yazılı mıdır? Yazılı ise, bu faaliyet veya ticaret, size yasak fiillerden olacaktır.

*** Hizmet akdi ile bir yerde çalışıyor musunuz?

*** Bir yerde çalışıyorsanız, burası ile aranızda bir bağlılık ilişkisi var mı?

*** Yaptığınız faaliyet neticesinde sosyal güvenlik kuruluşuna bir kaydınız var mı?

*** Faaliyetiniz mesai saatleri içinde mi?

Yukarıdaki sorulardan en az birine cevabınız EVET ise, yapmakta olduğunuz ya da yapacağınız faaliyet YASAK kapsamındadır.